Nasz spacer zaczynamy od ulicy Foksal:

"Ulica Foksal jest krótka i wąska, pełna samochodów i dobrze ubranych przechodniów. Spotykają się tutaj w bliżej niezbadany sposób nastroje z Saint Germain-des-Prés i z Fleet Street. Mieszczą się na niej dwie restauracje, trzy kluby, teatr, kilka redakcji, wielkie wydawnictwo, sala gimnastyczna, szkoła średnia, kaplica adwentystów i kawiarnia w księgarni, lub księgarnia w kawiarni – jak kto woli. Zresztą, wynalazek specyficzny dla Warszawy końca półwiecza: ufryzowana kokieteria literacka, pseudo-wyrafinowane mariaże picia kawy i kontraktowania schadzek pośród rozrzuconych dokoła powieści i poezji w niskich nakładach. Jest wiele kawiarń, redakcji i teatrów w Warszawie, lecz o pewnej porze dnia przygniatająca większość dbałych o doraźny efekt aktorów, dziennikarzy, pisarzy i snobów kroczy po ulicy Foksal i ukazuje się na progu księgokawiarni".

[L. Tyrmand, Życie towarzyskie i uczuciowe]

Po wojnie jedną z ważnych kawiarni literackich był niewielka kawiarenka Państwowego Instytutu Wydawniczego PIW przy ulicy Foksal 17. Wypełniona ludźmi i dymem papierosowym, ze stałymi bywalcami: Antonim Słonimskim, Stanisławem Jerzym Lecem, Gustawem Holoubkiem Januszem Głowackim, Andrzejem Stawarem i innymi, była miejscem kształtowania opinii. Powstające tu powiedzonka i kawały szły „w miasto”. Przed wojną w tym miejscu mieściła się „Cafe Bodo”.
W tejże kamienicy w czasach studenckich mieszkał Julian Tuwim. O jego pokoju Jan Lechoń mówił jako o „bardzo nieumeblowanym”, zaś sam Tuwim tak pisał z emigracji do Słonimskiego:
Antoś, Antoś! Pamiętasz, jak Cię w „Gastronomii” karmiłem rybą w galarecie i pod majonezem? Potem poszedłeś do mnie na Foksal, gdzie czytałeś mi sonety, a ja Tobie Wiosnę. Wiesz, ile to lat temu? Trzydzieści. Słowem, Antoś, starość idzie — pewna i nieodwołalna i nic nie pomogą żadne złudy „młodego ducha” lub bujanie aforyzmami w rodzaju „człowiek ma tyle lat, na ile się czuje” czy jakoś inaczej, gramatyczniej.
[List Juliana Tuwima do Antoniego Słonimskiego, Nowy Jork, 17 I 1946]
Po wojnie mieszkała tu m.in. Larysa Zajączkowska (1918-1987) – autorka popularnych kryminałów (Waza króla Priama, Nieuchwytny), które podpisywała pseudonimem Barbara Gordon.

Foksal 3/5 – Klub Dziennikarza. Miejsce często pojawiające się w Dzienniku Tyrmanda – bywał tam zarówno na balach i dużych imprezach, jak na kameralnych spotkaniach:
Klub mieści w wolno – żadna symbolika – stojącym pałacyku o cegiełkowej fakturze. Przy ulicy Foksal. Klub Dziennikarzy jest obszerny i wygodny, urządzony ciężko, utrzymany czysto i nosi nazwę imienia Juliana Bruna, o kim nikt dobrze nie wie, kim był. Bywa tu mnóstwo ludzi z najróżniejszych środowisk. Wpływowi potentaci komunistycznej prasy i wydawnictw mierzą się z głupawo zakamuflowanymi prominentami złotej młodzieży, studenci marksistowskich uczelni ideologicznych, przyszli dialektycy i propagandziści, przeplatają się swobodnie z niedobitkami inicjatywy prywatnej, kobiety z dyplomami historyków sztuki i wiarą we własne uda ucztują tu z osobnikami o nieokreślonych źródłach dochodów, cenionymi przez kelnerów za skłonność do utracjuszostwa.

[L. Tyrmand, Dziennik 1954]

. Najważniejszą knajpą na Foksal (budynek nr 16) była „Kameralna” – kultowe miejsce światka artystycznego Warszawy lat 50. i 60. XX wieku; podobno wieczorem można było tam było spotkać „wszystkich”. Widziało się prawie stale Jerzego Andrzejewskiego, Janusza Minkiewicza, Marka Hłaskę, Jana Himilsbacha, Romana Śliwonika, bywał Stanisław Grochowiak. „Kameralna” dzieliła się na trzy części; dzienną „Kamerę I”, tanią „trójkę” i „nocną”, czynną od 21, dostępną tylko dla wybranych gości „z forsą lub nazwiskiem”.
Opisana m.in. w Pięknych dwudziestoletnich Marka Hłaski i Złym Leopolda Tyrmanda:
- Dokąd? – spytał szofer.
- Do „Kameralnej” – rzekł Halski. – Jedziemy zapominać. Zapomina się najlepiej w „Kameralnej”.

[L. Tyrmand, Zły]

„Kameralna” była wyjątkowym miejscem na mapie Warszawy 1954, dla Tyrmanda była niemal drugim domem. Nic dziwnego, że opisuje ją ze szczegółami:
Zaraz za westybulem rozpoczynał się duszny, kolorowy półmrok, przesycony wonią rozgrzanych ciał ludzkich, drogich i tanich perfum, alkoholu, potraw. W nieregularnie ukształtowanym wnętrzu o fioletowośliwkowych ścianach, pod sufitem, wyobrażającym rozgwieżdżone niebo przy pomocy wmontowanych żarówek, kłębił się tłum ludzki; pozornie podzielony pomiędzy niskie stoliki i krzesełka, grupy, towarzystwa, poszczególne pary - w istocie zaś związany jakąś potężną, wewnętrzną zależnością, taką mniej więcej jak mrówki, które na im tylko znany sygnał zbiegają się ze wszystkich stron i pokrywają w okamgnieniu jakieś miejsce, kość, kawał mięsa czy zgniły, wyrzucony owoc. Tym miejscem była niewielka golizna okrągłego parkietu

[Tyrmand, Dziennik 1954]

. ulica Nowy Świat. Któż miałby ją nam opisać, jeśli nie autor książki Nowy Świat i okolice – Tadeusz Konwicki:
Rzeczywiście Nowy Świat z lotu ptaka, a właściwie widziany z samolotu, wygląda jak zakrzywiona szabla turecka. (...) Nowy Świat nie jest ulicą długą. Od ulicy Świętokrzyskiej do Alej Jerozolimskich ma może sześćset, może siedemset metrów. Za Alejami jeszcze Nowy Świat biegnie ze sto pięćdziesiąt metrów i ginie w placu Trzech Krzyży. Prawdziwy Nowy Świat to był przed wojną. Nabity życiem, rojny od przechodniów, bogaty przez słynne sklepy, kawiarnie, restauracje oraz kina. Po wojnie Nowy Świat początkowo wydostojniał, bo odbudowano go tak, jak był kiedyś – nie skażony komercjalizmem i tandetą, czyli w wersji pałacyków osiemnasto- i dziewiętnastowiecznych. Wyglądał jak muzeum i był ubogi jak muzea. Kilka sklepów, parę kawiarń, trochę urzędów. Dostojeństwo, choć okraszone kolorowymi tynkami, stiukami, miedzianymi blachami i starą dachówką, kosztowało mieszkańców sporo. To była arteryjka ładna, ale pustawa. Później Nowy Świat zaczął brzydnąć. Odpadały tynki i gzymsy (widziałem człowieka zabitego kawałkiem gzymsu balkonowego), czerniły się zacieki, tłukły się dachówki, zarastały brudem szyby wystawowe, ale zaczęło się pojawiać coraz więcej życia, trochę szemranego, byle jakiego, ale przecież życia. Pokazały się bary kawowe, jakieś bistra, ożywiło się zaplecze ulicy, a przede wszystkim ruszyła ulica Chmielna (...), twierdza prywatnej inicjatywy, która wyręcza nieruchawe, lecz słusznie ideologicznie państwo w inicjatywie produkcyjnej i kupieckiej.

[T. Konwicki, Nowy Świat i okolice]

W odbudowanym po wojnie domu Nowy Świat 25 w styczniu 1952 zamieszkał Julian Tuwim. Jako że miesiące letnie spędzał głównie w willi w Aninie, zaś zmarł w grudniu 1953. jego związek z mieszkaniem na Nowym Świecie nie był zbyt długi. Po śmierci Tuwima w tym samym lokalu zamieszkał Leopold Lewin – poeta mocno zaangażowany w obowiązujący wówczas socrealizm.

Nowy Świat 22 – w tej kamienicy od połowy 1902 do 1906 roku mieściła się redakcja jednego z najciekawszych czasopism poświęconych sztuce i literaturze, czyli „Chimery”. Redaktor i kierownik artystyczny pisma, Zenon Przesmycki „Miriam” organizował tutaj wystawy i pokazy sztuki, skupiało się tu również codzienne życie kulturalne tamtego czasu, bywali artyści, poeci i akolici. Stałym bywalcem był również Bolesław Leśmian.

Róg Nowego Światu i Alej Jerozolimskich – od 1884 r. mieściła się tu kawiarnia „Udziałowa”, święcąca największe triumfy przed I wojną. Portier przy wejściu, kelnerzy w długich, ciemnoczerwonych surdutach, na ścianach i suficie pejzaże i fryz gałęzi kwitnących kasztanów, malowane przez Apoloniusza Kędzierskiego, wielka palma na środku – wszystko to robiło wrażenie na gościach. Organizowano w niej koncerty i imprezy okolicznościowe. Kawiarnia dysponowała kilkunastoma stołami bilardowymi. Do jej stałych bywalców należeli: Franciszek Fiszer, Antoni Lange, Bolesław Leśmian, Tadeusz Miciński, Adolf Nowaczyński, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Stefan Żeromski, Władysław Reymont. Po wybuchu I wojny zmieniła się publika, kawiarnia podupadła. Po generalnym remoncie otwarto tu Café Club, w którym w latach 30. XX w. działał Teatr 13 Rzędów.

Nowy Świat 11 – Mleczarnia „Nadświdrzańska” założona w 1896 r. przez Stanisława Dłużewskiego. Podawano w niej jedynie dania z sera, mąki i jaj, chleb z masłem lub twarożkiem, a kawę koniecznie z dużą ilością mleka lub śmietanki. Wpadali tu bywalcy pobliskiej literackiej kawiarni u Miki przy placu Trzech Krzyży. U Miki była wprawdzie weranda, ale Nadświdrzańska miała ogródek i to do niego przenoszono się w upalne dni. Do stałych bywalców zaliczyć można Franca Fiszera, Antoniego Lange, Stanisława Baczyńskiego oraz wielu malarzy i artystów ze środowiska teatralnego.

Plac Trzech Krzyży 16 – kawiarnia „U Miki” (lub Mikki). Nazwa pochodząca od nazwiska jednego z właściciel – Karola Mükke. Kawiarnię upodobali sobie warszawscy literaci i artyści. Toczono tu dysputy o sztuce, bywali Bolesław Prus, Stanisław Witkiewicz, Franciszek Fiszer, Bolesław Leśmian, Henryk Sienkiewicz, Stefan Żeromski i Władysław Reymont. To w niej zrodził się miesięcznik literacki „Witeź”. Była urządzona dość niedbale, ściany małych pokoików pokryły zabawne rysunki – karykatury, zimą palono zawsze w kaflowym piecu.
Po wojnie w odbudowanej kamienicy otwarto mały lokalik, którego oficjalna nazwa brzmiała „Krakowianka”, ale znany był jako „Lajkonik”. Bywali tu architekci, scenografowie, rzeźbiarze, malarze, aktorzy, modelki, dziennikarze, karykaturzyści z ulokowanej po sąsiedzku, pod numerem 16a, redakcji satyrycznego pisma „Szpilki” oraz pisarze: Paweł Hertz, Adolf Rudnicki, Julian Tuwim, Antoni Słonimski. Ciągnęły też do niej wszelkiej maści „niebieskie ptaki”, co pokazał w Złym Tyrmand.

"Kawiarenka była mała, wchodziło się do niej wprost z ulicy; nadawałaby się lepiej na sklepik kolonialny. Na bufecie stał błyszczący niklem ekspres do kawy, z sufitu zwisał ohydny żyrandol przypominający krajobraz powierzchni księżyca; małe stoliki i taborety stłoczono w ciasnej przestrzeni. W Warszawie zwano tę kawiarnię „Lajkonikiem”, aczkolwiek nosiła ona oficjalnie jakąś inną, dość pompatyczną nazwę, której nikt nie znał. Cechująca ją niewygoda sprawiała, iż wszyscy czuli się w niej znakomicie i przytulnie, zaś jej ostentacyjna brzydota czyniła z niej ulubione miejsce spotkań warszawskich malarzy, grafików, architektów, czyli ludzi zajmujących się zawodowo i na co dzień pięknem.
Ciasnota, bezpośrednie wpadanie do środka z ulicy i niskie stołeczki, na których siedziało się jak w kuchni u sąsiadów, stwarzały tu niezwykle gadatliwą atmosferę, nic więc dziwnego, że „Lajkonik” był najpotężniejszą w Warszawie kuźnią plotek".

[L. Tyrmand, Zły]

W powieści odbyło się tu spotkanie hochsztaplera Meteora z Egipcjaninem Jussufem Ali Chassarem.
„Lajkonik” został opisany przez Tyrmanda również w Dzienniku:
Zajrzałem do „Lajkonika’, kawiarni modnej. Rezerwat plastyków, architektów, którym się dobrze powodzi. Właśnie siedzieli różni Lipińscy, Srokowscy, Lengrenowie, Hryniewieccy – dobrze ubrani, zadowoleni z życia i kilkunastu tysięcy miesięcznie za talent i serwilizm tak umiejętnie połączone, sprzężone i eksploatowane, iż złożoność tego aliażu stanowi dzieło sztuki samo w sobie. Co zabawne, każdy z nich w głębi serca jest rozgoryczony, pokrzywdzony, uważa, że toczy walkę z socrealizmem, nadgorliwością i komunistycznym obskuranctwem.

[L. Tyrmand, Dziennik 1954]

Plac Trzech Krzyży 8 – kamienica Naimskiego. Mieszkała tu Maria Kuncewiczowa. W autobiograficznej powieści "Fantomy" czytamy:
"Przez kilkadziesiąt lat patrzyłam z tego balkonu na historię Polski. (…) asystowałam jako dziecko, wtuliwszy nos w kratę, przy pochodach narodowych i pierwszomajowych podczas rewolucji 1905 roku. (…) pod balkonem wlokły się w 1917 armaty Wermachtu w odwrocie, generał gubernator Beseler pośpieszał karetą na jakąś ostatnią funkcję w Alejach Ujazdowskich, później wzdłuż Nowego Światu tłumy wiwatowały na cześć Focha i Clemenceau i pięknym landem przemijała pani Paderewska. Zjawiły się czaka ułańskie Beliny i – jak w barokowej rajtszuli – po placu tupały konie w rocznicowych paradach. (…) Przez warszawską via sacra ciągnęły proporce od Zamku do Belwederu, Piłsudski w długim niebieskawym szynelu: nie wiadomo prawdziwy czy urojony, prowadził je czy był przez nie prowadzony. Tymże szlakiem wieziono w dorożce ciężkie, zakrwawione ciało Narutowicza. W 1926 wpadła przez szybę balkonową i utkwiła w ścianie kula wystrzelona z jakiegoś dachu w czasie rozruchów majowych. Manifestacje „za” i manifestacje „przeciw”, procesje Bożego Ciała z kardynałem Kakowskim w obłoku kadzidła, szczebiot dzwonków, płatki różane. Wreszcie długi szpaler świateł spowitych w czerń, gasnące na wietrze pochodnie, błysk trąbek, werbel żałobny, trumna na lawecie…"
[M. Kuncewiczowa, Fantomy]

Kościół zbudowany w latach 1818-1826 w stylu klasycystycznym według projektu Piotra Aignera na cześć cara Aleksandra I. Car przyjechał do Warszawy po raz pierwszy 12 listopada 1815. Miasto chciało powitać go tymczasową bramą triumfalną, a potem na jej miejscu zbudować pomnik. Jednak car nakazał zebrane na ten cel fundusze przeznaczyć na budowę kościoła. Miały tu miejsce m.in. chrzty: Witkacego (z wody – 1885), Nałkowskiej (1884), Oskara Miłosza (1886), Twardowskiego (1915); pogrzeby: Prusa (maj 1912), Dygasińskiego (czerwiec 1902).
Tyrmand wspomina kościół w Dzienniku:

Na placu Trzech Krzyży wszedłem do św. Aleksandra, żeby w Nowy Rok posiedzieć z Bogiem. Było pusto, tuż przed pierwszą mszą. Uczucie zmęczenia i starzenia wydało mi się tutaj jakoś zdrowe i naturalne. Bale nie dla mnie. Miałem za sobą rok klęsk, rozgoryczeń, chorób i rozczarowań. Przede mną nic dobrego, nic, o czym bym wiedział, że jest na co czekać, o co walczyć, na co pracować. Lecz jakoś nie czułem się pokonany. Niech beznadzieja nie gasi nadziei. Łatwiej pomyśleć niż uwierzyć.

[L. Tyrmand, Dziennik 1954]

Plac Trzech Krzyży to bardzo istotne miejsce w Złym Leopolda Tyrmanda. Poza „Lajkonikiem” mamy tu jeszcze:

- plac Trzech Krzyży 10 – Kiosk Juliusza Kalodonta. Aż do czasu budowy biurowca Holland Park kolejne kioski „Ruchu” stały w tym samym miejscu – tuż obok przystanku autobusowego we wschodniej pierzei. W powieści to jedno z centralnych miejsc intrygi. Jak mówi o sobie sam bohater:
Ja jestem komisantem „Ruchu”, mam kiosk koło Instytutu Głuchoniemych.

- plac Trzech Krzyży 12 – apteka. Tutaj zaczyna się akcja Złego:
Apteka miała stare, wypełnione meblową politurą wnętrze. Szufladki, wieżyczki z rżniętego w bejcowanym drzewie gotyku, zmatowiałe ze starości boazerie. I lustra; trochę wyszczerbione, trochę zżółkłe, za szkłem gablot w łukowych, niby romańskich oprawach – wszędzie lustra.

[L. Tyrmand, Zły]

ul. M. Konopnickiej 6 – budynek wzniesiony w latach 1929-1939 na potrzeby organizacji Polska YMCA, według najwyższych standardów obowiązujących w latach 30. ubiegłego wieku, wyposażony m.in. w olbrzymią salę gimnastyczna, 25-metrowy basen pływacki, sale wykładowe i odczytowo-koncertowe. Pomimo że znajdował się w centrum działań powstańczych, solidny budynek przetrwał wojnę w niezłym stanie. Najsłynniejszym jego powojennym mieszkańcem, upamiętnionym tablicą na fasadzie, był Leopold Tyrmand. Tutaj powstał słynny "Dziennik 1954" oraz kultowa powieść "Zły":

"Otóż, mieszkam w gmachu, który niegdyś należał do Polskiej YMCA. Na Konopnickiej, przy placu Trzech Krzyży. Zaraz po wojnie, w 1945, szóstym, siódmym i ósmym, budynek ten przeistoczył się z siedliska instytucji sportowo-chrześcijańskiej w centrum towarzysko-rozrywkowe. (…) Pół budynku uległo wypaleniu, ale połowa została, wysoka na cztery piętra i można było mieszkać. Co ważniejsze, zachowało się wszystko co szło w dół, a więc urządzenia sportowe, sale gimnastyczne, kryta pływalnia, kuchnie oraz wielka sala, której początkowy charakter stołówki, czy jadłodajni, dla zgłodniałych koszykarzy i pływaków uległ zasadniczej zmianie. Nadal nie było tu alkoholu, ale tłum zapełniających ją w latach 1946-49 przypominał raczej bywalców modnych dancingów niż młodych, usportowionych chrześcijan. Zwłaszcza gdy Amerykanie, z właściwą sobie pogardą dla ideologicznych subtelności i politycznego dalekowidztwa, wspomogli wydatnie swych polskich braci i przysłali do Warszawy to wszystko, na co sobie krezusowa YMCA amerykańska mogła pozwolić. Tak więc, już w 1948 gmach przywrócony został do przedwojennej świetności, a nawet wzbogacony o nowe pomieszczenia teatralne i odczytowe; na tle ówczesnej, tonącej w błocie, kurzu i usypiskach z ruin Warszawy, YMCA, rodzaj schroniska wycieczkowego, czy domu akademickiego dla wstrzemięźliwych młodzieńców, w swym założeniu, przeistoczyła się w luksusowy hotel. Jedyne, co odbierało jej posmak oszałamiającego komfortu, to stara tradycja imciarska, zgodnie z którą mogli tu mieszkać wyłącznie mężczyźni. Ale i to wkrótce okazało się pustym pryncypium, skazanym na zagładę przez terror życia.
Cóż to było za klawe życie! Komuniści jeszcze nie położyli swej drętwej, dialektycznej łapy na gazetach, kinach i obyczajach. Pomiędzy imciarską stołówką a salami odczytowymi i pływalnią snuły się najlepsze dziewczyny w modnym podówczas stylu swing. Wódka na terenie YMCA była wzbroniona, ale dopiero co odrestaurowany „Paradis” na Nowym Świecie niemal tuż za rogiem, a bar „Kujawiak” na Mokotowskiej".

[L. Tyrmand, Dziennik 1954]

W budynku tym mieściły się przez lata różne instytucje. Było wśród nich Liceum Techniczno-Teatralne, w którym we wrześniu 1949 r. rozpoczął naukę Marek Hłasko. Była to ostatnia szkoła, do jakiej uczęszczał i trwało to dość krótko, bo tylko do grudnia 1949 r.(z końcem stycznia 1950 r. został ostatecznie skreślony z listy uczniów).

Wiejska 17 – dom, w którym 13 stycznia 1903 r. urodziła się i spędziła młodość Irena Jurgielewiczowa (z domu Drozdowicz) – jedna z najpopularniejszych autorek powieści, opowiadań i sztuk scenicznych dla dzieci i młodzieży (m.in. Ten obcy – wpisana na międzynarodową Listę Honorową im. H.Ch. Andersena, Inna?, Kajtek, warszawski szpak).

W latach 1952-1957 mieszkał tu w sublokatorskim pokoju Zbigniew Herbert. Przyjaźnił się z mieszkającym w pobliżu Leopoldem Tyrmandem. Często pojawia się w pisanym przez Tyrmanda "Dzienniku 1954":

"21 lutego. Wieczorem wpadłem na chwilę do Zbyszka Herberta, na Wiejską. Dzieli on sublokatorski pokój, o wysokim suficie i raczej obdarty, z niejakim Walczykiewiczem Władziem, urzędnikiem i mecenasem poezji. Walczykiewicz to cichy, bezinteresowny i fanatyczny wielbiciel Herberta, wierzy w jego geniusz i delektuje się chłodnym racjonalizmem jego wierszy, ich klasycystyczną pozą. Zjawisko niezwykłe, jako że sam jest specjalistą od buchalterii w Ministerstwie Handlu Zagranicznego. Herbert jadł właśnie przedwczorajszy, na oko, chleb z tanią marmoladą i popijał herbatą ze szczerbatego kubka. Na mój widok, drzwi wejściowe otworzyła gospodyni, zawstydził się i jakby chciał uniewidocznić tę kolację. Dlaczego Herbert wstydzi się nędzy, a Michałowscy, Gembiccy, Chylińskie nie wstydzą się dobrobytu w komunizmie?"

[L. Tyrmand, Dziennik 1954]

Wiejska 14 – kamienica po wojnie przydzielona koncernowi wydawniczemu „Czytelnik”. To tutaj otrzymał trzypokojowe (plus tzw. służbówka) mieszkanie z tarasem, na V piętrze Julian Tuwim. Po powrocie z emigracji do kraju Tuwimowie przyjechali do Warszawy 11 czerwca 1946, w trzy dni po powitaniach w Gdyni. Przylecieli do stolicy wojskowym samolotem, witani z honorami. Jerzy Borejsza zadbał nawet o meble – poniemieckie, zarekwirowane we Wrocławiu. 3 stycznia 1952 roku autor Kwiatów polskich przeprowadził się na Nowy Świat 25.

Wiejska 12 i 12a – budynki zajęte po wojnie przez Spółdzielnię Czytelnik. Poza tym, że mieściły się tu biura i redakcje, część przeznaczona była na cele mieszkaniowe. Wśród lokatorów znalazło się wiele znanych postaci. Na dole mieszkał Tadeusz Konwicki, wyżej Tadeusz Breza, a pod trójką… Mieczysław Moczar. Ten ostatni zresztą bardzo chętnie przebywał w środowisku artystów i pisarzy, a w swoim mieszkaniu prowadził „salon”, w którym bywali m.in. bardzo popularni swego czasu Bohdan Czeszko czy Wojciech Żukrowski.

Spółdzielnia „Czytelnik” w latach 1944-1948, czyli za czasów Jerzego Borejszy, była gigantycznym koncernem, wokół którego ogniskowało się życie literackie powojennej Polski. Miłosz poświęcił mu odrębne hasło w swoim "Abecadle":

"Najbardziej międzynarodowy z polskich komunistów. (…) z niczego zbudował, poczynając od 1945 roku, swoje państwo książki i prasy. „Czytelnik” i inne domy wydawnicze, gazety, tygodniki, wszystko od niego zależało – posady, przyjęcie książek do druku, honoraria. Byłem w jego stajni, wszyscyśmy byli".
[Cz. Miłosz, "Abecadło"]

Przez wiele lat hasło „Czytelnik” kojarzyło się przede wszystkim z kawiarnią – dość niepozorną, ale gromadzącą najlepszą klientelę – pisarze, artyści, posłowie z pobliskiego Sejmu. Najsłynniejszy był stolik blisko końca sali, po lewej stronie ostatniej kolumny. Przez czterdzieści lat siadali przy nim Tadeusz Konwicki i Gustaw Holoubek, a współtwórczynią „stolika” była redaktorka „Czytelnika” (wcześniej również PIW-u) Irena Szymańska. I tak jak przed wojną zaszczytem było trafić do stolika na półpiętrze „Małej Ziemiańskiej”, tak wielu dałoby się pokroić za zaproszenie do tego towarzystwa. Analogia do Ziemiańskiej jest jeszcze jedna – tak jak i tam, w Czytelniku nie było alkoholu, więc tak jak wtedy do Wróbla, tak stąd szło się naprzeciwko, do baru „Jontek”.
Tadeusz Konwicki po śmierci przyjaciela zakończył tradycję „stolika” – 6 marca 2008 wypił ostatnią kawę i podobno nigdy judo kawiarni nie zawitał.